از بازرگان تا روحانی؛ چرا روسای دولت گرفتار بحران صلاحیت می‌شوند؟

به گزارش خط بازار؛ خبرهای غیررسمی حاکی از ردصلاحیت حسن روحانی برای انتخابات خبرگان رهبری است. خبری که رئیس‌جمهوری سابق با صدور بیانیه‌اش، مُهر تایید بر آن زده است.

هرچند هنوز برخی امیدوارند روحانی با حُکم حکومتی یا تجدیدنظر شورای نگهبان به گردونه انتخابات بازگردد، اما شواهد تاریخی نشان می‌دهد “ردصلاحیت”، سرنوشت تقریبا تمام روسای قوه مجریه بوده است.

اولین رئیس دولت پس از انقلاب، مهدی بازرگان بود که به عنوان نخست‌وزیر، رئیس دولت موقت پس از انقلاب شد. او کمتر از یکسال پس از نخست وزیری استعفا داد اما سال ۱۳۶۴ آنگاه که در اوج قدرت جناح چپ (اصلاح طلبان فعلی) قصد نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری و رقابت با آیت الله خامنه‌ای را داشت، ازسوی شورای نگهبان ردصلاحیت شد.

پس از او، سرنوشت بنی صدر اما به ردصلاحیت انتخاباتی نکشید و او در همان حال که در اوج قدرت بود، با رای عدم کفایت سیاسی روبرو شد و از کشور گریخت.

ریاست شهیدان رجایی و باهنر هم بر دولت، کوتاه‌تر از آن بود که به نامزدی دوباره و ردصلاحیت برسد، اما سرنوشت نخست وزیر بعدی یعنی میرحسین موسوی به حصر خانگی منتهی شد که همچنان ادامه دارد.

باید در نظر داشت که تا اصلاح قانون اساسی در سال ۶۸، رئیس دولت عملا نخست وزیر بود، نه رئیس جمهور و به همین خاطر فرجام سیاسی میرحسین موسوی را در آن ۸ سال باید مورد توجه قرار داد.

اما پس از اصلاح قانون اساسی و با حذف کرسی نخست وزیری، قدرت رئیس جمهور بالا رفت. مردی قدرتمند در آن سالها رئیس جمهور شد که هیچ گاه گمان نمی برد خودش هم قربانی فیلتر شورای نگهبان شود. آیت الله هاشمی رفسنجانی سال ۹۲ آنگاه که عزم نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری کرد، ردصلاحیت شد.

در همان سال محمود احمدی نژاد دیگر رئیس جمهور هم با ردصلاحیت روبرو شد. او پس از آن عملا به حاشیه سیاست رفت.

ردصلاحیت حسن روحانی نباید چندان برای او و حامیانش عجیب باشد. عملکرد روسای دولت با آنها کاری می‌کند که گویی ردصلاحیت‌شان برای عرصه‌های بعدی گریزناپذیر می‌شود

پیش از احمدی نژاد اما سید محمد خاتمی دیگر رئیس‌جمهوری ایران نیز با وجود عدم ردصلاحیت، در سال ۸۸ تا مرز حصر خانگی پیش رفت و از آن پس با ممنوع الخروجی و ممنوع التصویری، هیچگاه حتی گمانه تاییدصلاحیت او امکان طرح نداشت.

حالا پس از همه این روسای دولت، نوبت به حسن روحانی رسیده است. کسی که ۸ سال رئیس‌جمهور ایران بود حالا صلاحیت حضور در انتخابات مجلس خبرگان رهبری را ندارد.

البته این فقط روسای جمهور نیستند که با تیغ ردصلاحیت نواخته شده‌اند. از میان روسای مجلس هم یکی مانند علی لاریجانی در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ ردصلاحیت شد، یکی به‌سان مرحوم هاشمی رفسنجانی در سال ۹۲ حذف را تجربه کرد و دیگری یعنی مهدی کروبی پس از وقایع انتخابات ۸۸ به حصر خانگی رفت.

با این اوصاف، ردصلاحیت حسن روحانی نباید چندان برای او و حامیانش عجیب باشد. عملکرد روسای دولت با آنها کاری می‌کند که گویی ردصلاحیت‌شان برای عرصه‌های بعدی گریزناپذیر می‌شود.

آیا این دور حذف روسای قوه مجریه در دوره ابراهیم رئیسی پایان خواهد یافت یا ادامه پیدا می‌کند؟ این سوالی است که در آینده باید به آن پاسخ داد.