فشار تورمی و رشد قیمت‌ها

با گذشت تنها دو ماه از سال ۱۴۰۳، آمارهای رسمی مرکز آمار نشان می‌دهد که روند تورم نه‌تنها متوقف نشده، بلکه همچنان در حال صعود است؛ چنانکه نرخ تورم سالانه اردیبهشت‌ماه به ۳۳.۹ درصد رسیده و برای سومین ماه پیاپی افزایشی بوده است. اما آنچه بیش از هر چیز بر زندگی مردم سایه انداخته، تغییرات بعضاً عجیب در قیمت اقلام خوراکی است؛ اقلامی که بخش عمده‌ای از سبد مصرفی خانوار را تشکیل می‌دهند.

بررسی آمار رسمی منتشر شده توسط مرکز آمار، حاکی از آن است که اردیبهشت امسال، در گروه نان و غلات، برنج ایرانی با رشد ۹.۱ درصدی نسبت به فروردین، رکورددار افزایش قیمت بوده؛ همچنین رشته آش و شیرینی نیز به ترتیب ۲.۶ درصد گران‌تر شده‌اند. در همین حال، در گروه گوشت، تنها افزایش قابل توجه مربوط به کنسرو ماهی بوده که ۱.۳ درصد بالا رفته و در مقابل، مرغ ماشینی با کاهش ۶.۱ درصدی، بیشترین افت قیمت را در این گروه به ثبت رسانده است.

در گروه لبنیات، تخم‌مرغ و روغن نیز شیر خشک با رشد ۸ درصدی پیشتاز گرانی ماهانه بوده و پس از آن دوغ با ۴.۴ درصد و روغن نباتی جامد با ۴.۳ درصد قرار دارند. با این حال، تخم‌مرغ با کاهش قابل توجه ۱۱.۳ درصدی، قدری از فشار سفره‌ها کم کرده است.

در بازار میوه و خشکبار، قیمت‌ها نوسانات ماهانه شدیدتری داشته‌اند. لیموترش با جهش ۲۶.۱ درصدی در صدر افزایش قیمت‌ها ایستاده و انار با ۲۳.۴ درصد و سیب با ۱۰.۹ درصد در رده‌های بعدی هستند. در مقابل، هندوانه با سقوط قیمتی ۲۵.۶ درصدی، بیشترین کاهش نسبت به ماه قبل را ثبت کرده است.

بازار سبزیجات نیز با افت‌وخیزهایی همراه بوده؛ لوبیا چیتی با رشد ۲۱.۹ درصدی، لوبیا قرمز با ۸.۷ درصد و لپه با ۶.۶ درصد، صدرنشین گرانی در این گروه‌اند. اما در سمت دیگر، خیار با افت ۱۹ درصدی، سیب‌زمینی با منفی ۱۵.۴ درصد، پیاز با ۱۵ درصد، کدو سبز با ۱۰.۸ درصد و بادمجان با ۹ درصد ارزان‌تر شده‌اند.

در گروه قند، شکر و نوشیدنی‌ها نیز شکر با ۷.۴ درصد، قند با ۷ درصد و چای خارجی بسته‌ای با ۶.۵ درصد افزایش قیمت، بیشترین تغییرات مثبت را داشته‌اند. در مجموع، بیشترین افزایش قیمت ماهانه در اردیبهشت نسبت به فروردین، مربوط به لیموترش با ۲۶.۱ درصد رشد و بیشترین کاهش متعلق به هندوانه با منفی ۲۵.۶ درصد بوده است.

از جهش ۲۰۱ درصدی تا افت ۸ درصدی قیمت ها

مقایسه قیمت اقلام خوراکی در اردیبهشت امسال با ماه مشابه سال قبل (تورم نقطه‌ای) تصویری نگران‌کننده‌تر ترسیم می‌کند. در صدر فهرست جهش‌های قیمتی، لوبیا چیتی با افزایش سرسام‌آور ۲۰۱.۷ درصدی قرار دارد؛ به طوری که قیمت هر کیلوگرم آن در برخی مناطق شهری به ۳۸۰ هزار تومان رسیده است. پس از آن، لیموترش با ۱۶۶.۴ درصد و لپه با ۱۲۶ درصد گران‌تر شده‌اند. سیب‌زمینی نیز در یک سال گذشته، رشد قیمت ۱۱۸.۴ درصدی داشته است، این در حالی است که افزایش قیمت این محصول در شرایطی رقم خورده که وزارت جهاد کشاورزی در هفته‌های پایانی سال گذشته مجوز واردات سیب‌زمینی را صادر کرده بود.

با این حال، در میان تمام کالاهای خوراکی، تنها پیاز با کاهش قیمت سالانه همراه بوده و نسبت به اردیبهشت سال قبل، ۸.۱ درصد ارزان‌تر شده است.

نگاهی دقیق‌تر به آمارهای مرکز آمار نشان می‌دهد که از میان ۵۳ قلم کالای خوراکی منتخب در نقاط شهری، ۳۲ قلم کالا رشد قیمتی بالاتر از نرخ تورم نقطه‌ای (۳۸.۴ درصد) را تجربه کرده‌اند؛ به بیان دیگر، سهم عمده‌ای از اقلام پرمصرف خوراکی با سرعتی بیشتر از میانگین تورم در حال گران‌شدن هستند.

در چنین شرایطی، بازتعریف سیاست‌های تنظیم بازار و حمایت هدفمند از دهک‌های پایین درآمدی، بیش از پیش ضروری به نظر می‌رسد. استمرار روند فعلی به معنای کوچک‌تر شدن هرچه بیشتر سفره خانوار و افزایش فشار معیشتی بر مردم است.

منبع: تابناک