۰ نظر

اقتصاد دوران مصدق قربانی اعتماد به آمریکا

اسناد و شواهد تاریخی نشان می‌دهد تلاش‌های مصدق برای نجات اقتصاد ایران از چنگال تحریم نفتی انگلیس، با سیاستهای دوگانه آمریکا و اتکای بی‌پاسخ به کمک‌های واشنگتن به بن‌بست خورد؛ بحرانی که با تغییر دولت آمریکا اوج گرفت و به کودتای ۲۸ مرداد انجامید.

کد خبر : 98211

تاریخ انتشار :پنجشنبه 16 اسفند 1403 - 23:02

به گزارش خط بازار؛ ۱۴ اسفند سالروز فوت مردی است که رهبر انقلاب درباره‌اش می‌فرماید که «مصدق می‌خواست کشور مستقل باشد… پدرش را در آوردند».در بهار ۱۳۳۰، دکتر محمد مصدق با شعار ملی‌کردن نفت، رویای استقلال اقتصادی را در سر می‌پروراند. اما رویارویی با دو بحران عمده یعنی تحریم نفتی انگلیس و کسری بودجه مواجه شد. انتخاب او در مواجه با این دو بحران، حرکت به سمت کمک‌های آمریکا بود؛ مصدق، با اتکا به اصل چهار ترومن شامل برنامه کمک‌های فنی و اقتصادی آمریکا، خواهان دریافت ۳۰ میلیون دلار کمک فوری شد. مصدق در تابستان ۱۳۳۱، در دیدار با وارن، رئیس هیئت عملیات آمریکایی اصل چهار، اصرار کرد که ایران به ۳۰ میلیون دلار نیاز فوری دارد و گفت «این برای شما آمریکایی‌ها خیلی ارزان‌تر تمام می‌شود که الان ۳۰ میلیون دلار بدهید تا این که برای جنگ با شوروی، راه‌تان را به تهران باز کنید… آقای وارن، اگر به خاطر همسایگان شمالی ما نبود، شما اکنون این‌جا نبودید …»با این حال، واشنگتن تحت فشار لندن، کمک‌ها را مشروط به امضای قرارداد امنیت مشترک (MSA) کرد؛ پیمانی که مصدق به دلیل تناقض با سیاست «موازنه منفی» رد کرد. همزمان، تحریم‌های انگلیس دریاهای جهان را به روی نفت ایران بست و درآمد ملی را خشکاند. تورم افسارگسیخته، قحطی دارو و کمبود کالاهای اساسی، خیابان‌های تهران را به مرکز اعتراضات تبدیل کرد.با روی کار آمدن آیزنهاور در ۱۹۵۳، خط مشی آمریکا به سرعت تغییر کرد. نامه‌های مکرر مصدق به کاخ سفید برای دریافت وام و میانجیگری در فروش نفت، با پاسخ تلخ «حل بحران نفتی اولویت است» مواجه شد.انتشار عمومی این مکاتبات از طریق رادیو «صدای آمریکا»، ضربه نهایی به اعتبار دولت مصدق بود.

هنری گریدی، سفیر پیشین آمریکا در تهران، در خاطراتش نوشت: «مصدق نمیدانست در بازی بزرگِ جنگ سرد، اقتصاد ایران قربانی ترس از کمونیسم است.»در سوی دیگر، حزب توده با سوءاستفاده از نارضایتی‌ها، تظاهرات ضدآمریکایی را شعله ور کرد. شعار «یانکی برو خانه!» در حالی طنین‌انداز شد که مصدق در تنگنای مالی، حتی برای پرداخت حقوق کارمندان دولت به اوراق قرضه داخلی متوسل شده بود. تحلیلگران اقتصادی آن دوران تأکید می‌کردند: «تحریم‌ها ایران را به سمت اقتصاد درونزا سوق داد، اما فقدان زیرساخت و زمان کافی و از طرفی اعتماد به آمریکا این برنامه را محکوم به شکست کرد».ساعت صفر در مرداد ۱۳۳۲ فرا رسید. کودتای ۲۸ مرداد با حمایت مالی و اطلاعاتی سیا و MI6، دولت مصدق را سرنگون کرد. آیزنهاور بعدها در توجیه این اقدام گفت: «به مصدق پول ندادیم تا ایران را از چنگال هرج و مرج نجات دهیم».

منبع: فارس