اصل ماجرای آلودگی هسته ای در ارس و واکنش سازمان انرژی اتمی

به گزارش خط بازار؛‌ مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور یک مرجع نظارتی دولتی است که برای توسعه ایمنی در تاسیسات و فعالیت‌های هسته‌ای و پرتوی و نظام‌مند کردن استفاده امن و ایمن از انرژی هسته‌ای و منابع پرتو به‌منظور حصول اطمینان از حفاظت کارکنان، مردم، نسل‌های آینده و محیط‌ زیست در برابر اثرات پرتوها در سطح کشور تشکیل شده است. این مرکز از طریق تهیه و تدوین ضوابط، مقررات و دستورالعمل‌های ایمنی هسته‌ای ‌و پرتوی، ارزیابی ایمنی، صدور پروانه ساخت، بهره‌برداری و مجوزهای مرتبط و بازرسی، نظارت و اعمال قانون، اقدامات خود را در چارچوب وظایف قانونی و نظارتی در سطح بین‌المللی ازجمله آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام می‌دهد.

«محمدرضا کاردان» رئیس مرکز نظام ایمنی هسته ای کشور با تبریک فرارسیدن سال ۱۴۰۳ هجری خورشیدی و ماه مبارک رمضان اظهار کرد: در سال ۱۴۰۲ مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور فعالیت‌های مهم و متعددی داشت که مهم‌ترین اتفاق رخ داده تصویب بند «پ» ماده ۴۳ قانون برنامه هفتم بود که این مرکز را به یک موسسه دولتی با شخصیت مستقل حقوقی تبدیل کرد.

وی با اشاره به اینکه این مساله یکی از موارد لازم برای پیشرفت فناوری و صنعت هسته‌ای در کشور بود، گفت: در این ماده واحده، تهیه اساسنامه برای مرکز نظام ایمنی هسته‌ای دیده شده که باید به تصویب هیات وزیران برسد بنابراین امسال یکی از کارهای اصلی ما تهیه و تصویب اساسنامه مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور خواهد بود.

صدور نزدیک به ۱۳ هزار پروانه و مجوز در حوزه کاربرد پرتوها از طریق سامانه سیناپ

معاون سازمان انرژی اتمی ایران با بیان اینکه تصویب طرح ملی مقابله با شرایط اضطراری هسته‌ای و پرتوی در شورای عالی امنیت ملی و ابلاغ آن در سال ۱۴۰۲ از دیگر اقدامات این مرکز بود که به سرانجام رسید، تاکید کرد: ادامه این کار در سال ۱۴۰۳ دنبال خواهد شد تا اقدامات لازم برای اجرا و تمرین بابت داشتن آمادگی براساس این طرح ملی انجام گیرد.

وی افزود: همچنین در مسیر اقدامات انجام گرفته در سال گذشته می‌توان به تدوین و تصویب سند تحول نظام ایمنی هسته‌ای کشور اشاره کرد که به شدت و از همان روزهای نخست مورد تاکید ریاست محترم سازمان قرار داشت.

کاردان با بیان اینکه این سند قسمت‌های مختلف دارد و می‌تواند به عنوان یک نقشه راه در نظام ایمنی یک تحول ایجاد کند، گفت: یکی از مواردی که در سطح قوانین و مقررات در سال ۱۴۰۲ انجام گرفت، تصویب ضوابط حریم ایمنی تاسیسات هسته‌ای در هیات دولت بود.

وی ادامه داد: یکی دیگر از کارهایی که مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور به عنوان سازمان تنظیم کننده مقررات انجام می‌دهد، تدوین و تصویب ضوابط و مقررات در حوزه حفاظت در برابر اشعه، ایمنی، امنیت و پادمان است که برای همه بهره‌برداران لازم الاجراست.

رئیس مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور، تصریح کرد: یکی از موارد بسیار مهم که در یکی، دو سال گذشته در دستور کار قرار گرفت، بازنگری این ضوابط و مقررات بوده است. در سالی که گذشت ۱۴ مدرک را به تصویب رساندیم و اکنون ۳۸ مورد در دستور کار قرار دارد که روند اجرایی آن‌ها در حال انجام است و امیدواریم در سال ۱۴۰۳ بتوانیم این موارد را به تصویب برسانیم.

وی با بیان اینکه این اقدام یک فرایند پیچیده است و در تنظیم و تدوین ضوابط و مقررات نظر تمامی ذی‌نفعان داخل و خارج سازمان مدنظر قرار می‌گیرند، گفت: تدوین مقررات بسیار زمان‌بر و پیچیده است و برای هرکدام از آن‌ها حداقل هزار نفر- ساعت کار کارشناسی با بهره‌گیری از کارشناسان خبره و مسلط انجام می‌گیرد.

بحث صدور پروانه و مجوز توسط مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور براساس قانون به عنوان مرجع انجام این کار، موضوع بعدی بود که معاون سازمان انرژی اتمی ایران به آن اشاره داشت و گفت: براساس قانون، صدور پروانه و مجوز برای همه تاسیسات و فعالیت‌هایی که در کشور در حوزه پرتوها کار می‌کنند، برعهده مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور است و این مساله تنها مربوط به سازمان انرژی اتمی ایران نیست و سایر مراکز خارج از آن را نیز در بر می‌گیرد.

وی افزود: در سال ۱۴۰۲ و در این زمینه کار بسیار پرحجمی انجام گرفت که بیش از ۲۱ هزار درخواست برای صدور پروانه به این مرکز رسید و در نهایت نزدیک به ۱۳ هزار پرونده منجر به صدور پروانه یا مجوز شد. این تعداد نشان می‌دهد که به‌طور میانگین ما شاهد دریافت روزانه بیش از ۱۰۰ درخواست برای صدور پروانه و مجوز در سال ۱۴۰۲ بوده‌ایم.

کسب رتبه نخست در بین دستگاه‌های اجرایی در ارایه خدمت و صدور مجوز بدون تاخیر

رئیس مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور با بیان اینکه این درخواست‌ها تنها شامل یک نامه نبوده و همراه با آن تعداد زیادی مدرک نظیر محاسبات حفاظ، دستورالعمل‌های کاری، مدارک تحصیلی و آموزشی کارکنان وجود دارد، گفت: با توجه به قوانین موجود کشور، در حال حاضر باید تمامی مجوزهای شروع کسب و کار از طریق درگاه ملی صدور مجوز ارایه شود بنابراین همه درخواست‌ها به مرکز نظام از این مسیر انجام می‌گیرد.

وی افزود: مرکز نظام ایمنی هسته‌ای سال گذشته توانست بین دستگاه‌های اجرایی کشور بدون حتی یک روز تاخیر در ارایه خدمات، رتبه نخست را به‌دست بیاورد. درگاه ملی صدور مجوز یک بازه زمانی را برای صدور مجوز مشخص کرده و در مقایسه‌های انجام گرفته، مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور حایز رتبه برتر شد.

راه‌اندازی سامانه پاسخگویی تلفنی برای پاسخ‌دهی سریع

کاردان با اشاره به اینکه حداقل روزانه و از طریق سامانه سیناپ، ۱۰۰ درخواست به مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور ارسال می‌شود که در یک بازه زمانی مشخص و بدون تاخیر به همه آن‌ها پاسخ داده می‌شود، گفت: علاوه بر این، یک مرکز تماس را راه‌اندازی کرده‌ایم که همکاران ما در همه حوزه‌های مربوط به این مرکز پاسخگوی شهروندان هستند.

وی افزود: این اقدام علاوه بر امکان پیگیری برخط مراحل صدور مجوز در پورتال مرکز است و براساس آمار با راه‌اندازی این مرکز، روزانه حداقل ۲۰۰ تماس داریم که همه ضبط شده و به تمام انتقادات و پیشنهادات پاسخ داده می‌شود.

وی با بیان اینکه مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور همچنین به سایر سامانه‌های موجود در کشور از جمله پنجره خدمات هوشمند، سامانه تامین اجتماعی، سامانه وزارت صمت و گمرگ نیز متصل است تا فرایند صدور پروانه و مجوزها تسهیل شود، گفت: تمامی این ارتباطات به شکل الکترونیک بوده و کار کاغذی در آن‌ها انجام نمی‌گیرد.

معاون سازمان انرژی اتمی ایران با بیان اینکه سامانه یکپارچه مرکز نظام سیناپ مورد بازدید کارشناسان اتحادیه اروپا قرار گرفته است، اظهار کرد: در بازدیدی که کارشناسان اتحادیه اروپا از سامانه یکپارچه ارزیابی ایمنی پرتوی مرکز نظام داشتند، نسبت به در اختیار داشتن سامانه ای مشابه آن ابراز تمایل کردند.

وی افزود: به اعتقاد کارشناسان بین‌المللی، سامانه سیناپ یک فعالیت مثال زدنی در بین نظام‌های ایمنی در سطح دنیا محسوب می‌شود؛ سامانه‌ای پیشرفته، جامع، دقیق که در پاسخ‌دهی و شفافیت بسیار عالی عمل می‌کند.

کاردان ادامه داد: به همین خاطر و با شرایط موجود کسب رتبه نخست سخت نیست و مشکل در حفظ این روند است که کار بسیار دشواری محسوب می‌شود. به همین سبب در سال جدید و سال‌های آتی امیدواریم بتوانیم با حفظ این روند همچنان رتبه نخست را میان دستگاه‌های اجرایی داشته باشیم و سرعت پاسخ‌دهی خود را افزایش دهیم.

انجام بازرسی‌های مستمر و دقیق از همه مراکز هسته‌ای کشور

موضوع نظارت بر فعالیت‌های مرکز کار با پرتو در سطح کشور طی سال ۱۴۰۲، مورد دیگری بود که معاون سازمان انرژی اتمی ایران با اشاره به آن بابت مهم‌ترین اقدامات مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور، گفت: در این زمینه برنامه‌ریزی شده تا از تمامی مراکز پرریسک موجود در کشور حداقل در سال یک بار بازرسی متناسب با سطح خطرپذیری آن ها انجام گیرد.

وی افزود: خطرپذیری که در فعالیت مراکز مختلف وجود دارد، متفاوت است بدون شک فعالیت یک راکتور هسته‌ای و ریسکی که برای جامعه و مردم دارد با یک مرکز رادیولوژی کوچک فرق دارد و بر همین مبنا سطح بازرسی‌ها هم تفاوت خواهد داشت.

کاردان ادامه داد: فرایند بازرسی‌ها قبل از بازدید از محل شروع شده و باید همه سوابق به طور دقیق بررسی شوند و پس از انجام بازرسی نیز کار تا اطمینان از رعایت همه توصیه‌ها و تعیین تکلیف آن‌ها دنبال می‌شود تا اگر استنکافی مشاهده شده براساس مقررات و قانون با مجموعه‌ها برخورد شود.

وی ادامه داد: به عنوان مثال در سال گذشته ۱۵۰۰ درخواست برای بررسی آنتن‌های بی.تی.اس داشتیم که همه این درخواست‌ها در مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور بررسی و به ابهامات و سوالات شهروندان پاسخ داده شد. در این بررسی‌ها همه اندازه‌گیری‌ها براساس استانداردهای ملی و بین‌المللی انجام گرفت و نتایج به درخواست دهنده اعلام شد.

به‌روزرسانی همه سامانه‌های پایش پرتوها در ۱۴۰۳ در کل کشور

معاون سازمان انرژی اتمی ایران در ادامه با اشاره به دیگر اقدامات انجام گرفته در سال ۱۴۰۲ در مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور، اظهار کرد: بحث پایش پرتویی در سطح کشور به دو شکل برخط و غیربرخط از دیگر اقدامات انجام گرفته این مجموعه در سال گذشته است.

وی افزود: در روش برخط توسط دستگاه‌های نصب شده در نقاط مختلف کشور، اطلاعات به مرکز نظام ایمنی منتقل می‌شود و مورد ارزیابی دقیق کارشناسان ما قرار می‌گیرد؛ در روش غیربرخط همکاران ما به محل رفته و با نمونه‌برداری در همان مکان یا در آزمایشگاه‌های مجهز و دقیق مرکز نظام، کار پایش را دنبال می‌کنند.

وی افزود: در حال حاضر ۱۳۷ دستگاه پایش پرتوها در کشور وجود دارد که در دهه ۹۰ راه‌اندازی شده‌اند. با توجه به طول عمر این دستگاه‌ها از سال گذشته کار بررسی و به‌روزرسانی آن‌ها آغاز شده است. در این مسیر، کار بر روی سامانه‌هایی که امکان تعمیر و به‌روز رسانی داشتند، انجام گرفت و در سال جدید برنامه ما در مرکز نظام ایمنی هسته‌ای، به‌روز کردن همه دستگاه‌ها است..

رصد ۲۴ ساعته رودخانه ارس و عدم گزارش آلودگی پرتوی تاکنون

معاون سازمان انرژی اتمی ایران در ادامه گزارش عملکرد مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور به موضوع آلودگی پرتوی رودخانه ارس و مسایل مطرح شده در این زمینه در سطح جامعه اشاره داشت و گفت: باید بگویم که از سال ۱۳۷۷ تاکنون ۱۰ نوبت و به شکل غیربرخط کار نمونه‌برداری از رسوب و آب رودخانه ارس انجام گرفته است. بعد از بررسی‌های دقیق در آزمایشگاه‌های معتبر مرکز نظام ایمنی و اندازه‌گیری‌هایی که انجام شد، باید قاطعانه اعلام داشت که تاکنون هیچ آلودگی پرتوی غیرعادی در رود ارس مشاهده نشده است.

وی افزود: همچنین به‌منظور اطمینان خاطر هموطنان و برای نخستین‌بار یک دستگاه اندازه‌گیری آلودگی پرتوی برخط در زیر آب را در ایستگاه پلدشت نصب کردیم. این ایستگاه که در سال گذشته نصب شد و به شکل برخط اطلاعات مربوط به مواد پرتوزا در رودخانه ارس را در صورت مشاهده به مرکز نظام ارسال می‌کند و این سامانه به‌صورت ۲۴ ساعته در حال اندازه‌گیری است.

کاردان ادامه داد: مسایلی که در مورد رودخانه ارس بیشتر مطرح می‌شود، مربوط به آلودگی در مورد فلزات سنگین است. این موضوع همان چیزی است که توسط مسوولان سازمان محیط زیست مطرح می‌شود و در مورد آلودگی پرتوی نه منبعی وجود دارد که ارس را آلوده کند و نه اینکه چیزی مشاهده شده است. نتایج مشخص بوده و همان‌طور که گفته شده به شکل ۲۴ ساعته کار پایش و اندازه‌گیری پرتوی در این رودخانه در حال انجام است.

وی تصریح کرد: بسیاری از افراد در این زمینه به نیروگاه متسامور ارمنستان اشاره دارند که در این خصوص ذکر این نکته قابل توجه است که این نیروگاه از یک سو فاصله قابل توجهی با رودخانه ارس دارد و از سوی دیگر طراحی آن به شکلی است که با آب خنک نمی‌شود بلکه این کار با هوا انجام می‌گیرد. با این حال ما براساس وظایف خود و نیز حفاظت از محیط زیست و مردم به شکل برخط و غیربرخط کار پایش این رودخانه را دنبال می‌کنیم و آخرین مرحله اندازه‌گیری پرتوی از آب و رسوب ارس در اسفند ۱۴۰۲ انجام گرفت.

نقش مهم مرکز نظام ایمنی در طرح «مقابله با شرایط اضطراری هسته‌ای و پرتوی»

پرداختن به موضوع طرح «مقابله با شرایط اضطراری هسته‌ای و پرتوی» در سال ۱۴۰۲، بحث پایانی معاون سازمان انرژی اتمی ایران در تشریح دستاوردهای مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور بود. کاردان در این خصوص گفت: براساس این طرح، وظایفی برعهده دستگاه‌ها و سازمان‌ها گذاشته شده است.

وی افزود: در این زمینه مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور دارای وظایفی است و به همین خاطر و برای ایجاد آمادگی با سایر دستگاه‌ها به‌ویژه سازمان مدیریت بحران که نقش مهم و کلیدی را در این مسیر داراست، جلسات فراوانی را با مدیران مراکز بحران استان‌هایی همچون تهران و بوشهر داشته‌ایم و کارگروه‌هایی تشکیل شده تا در صورت رخ دادن اتفاق، نحوه تصمیم‌گیری و انجام اقدامات لازم برنامه‌ریزی شود.

منبع‌: افکارنیوز