چرخش نقشه نفت مسکو به سوی شرق

به گزارش خط بازار؛ تحریم‌های گسترده غرب علیه روسیه پس از جنگ اوکراین، ساختار سنتی صادرات نفت این کشور را به‌طور بنیادین دگرگون کرده است. روسیه که تا پیش از این یکی از تامین‌کنندگان اصلی نفت اتحادیه اروپا محسوب می‌شد، اکنون با کاهش شدید دسترسی به بازارهای غربی ناچار شده مسیرهای صادراتی خود را بازتعریف کند.
نتیجه این تحول، چرخش آشکار صادرات نفت روسیه به سوی بازارهای آسیایی، به‌ویژه چین و هند، بوده است؛ چرخشی که اگرچه در کوتاه‌مدت امکان تداوم صادرات را فراهم کرده، اما در بلندمدت با چالش‌ها و ریسک‌های قابل توجهی همراه است.
بر اساس آمارهای موجود، صادرات نفت روسیه به اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۴ در مقایسه با سال ۲۰۲۱ حدود ۸۹ درصد کاهش یافته است. این افت چشمگیر نشان‌دهنده تاثیر مستقیم تحریم‌ها و سیاست‌های محدودکننده غرب بر روابط انرژی روسیه و اروپا است.
در مقابل، صادرات نفت روسیه به هند رشدی حدود ۱۸۰ درصدی و به چین افزایشی نزدیک به ۵۰ درصد را تجربه کرده است. این ارقام به‌روشنی بیانگر آن است که مسکو توانسته با تغییر جهت جغرافیایی صادرات، بخشی از شوک ناشی از تحریم‌ها را جبران کند و مشتریان جدیدی برای نفت خود بیابد.
در حال حاضر، چین به مهم‌ترین مقصد نفت روسیه تبدیل شده است. روسیه روزانه حدود ۱.۴ میلیون بشکه نفت از مسیرهای دریایی و نزدیک به ۹۰۰ هزار بشکه از طریق خطوط لوله به چین صادر می‌کند.
افزون بر این، برنامه‌ریزی‌هایی برای توسعه زیرساخت‌های انتقال نفت در جریان است که بر اساس آن، ظرفیت صادرات خط لوله‌ای به چین تا سال ۲۰۳۳ به حدود ۲.۵ میلیون بشکه در روز افزایش خواهد یافت. این روند نشان‌دهنده عزم روسیه برای تثبیت جایگاه خود در بازار انرژی شرق آسیا و کاهش وابستگی به بازارهای غربی است.
با این حال، این تغییر مسیر هزینه‌هایی نیز به همراه داشته است. یکی از پیامدهای مهم، کاهش قیمت نفت اورال و فروش آن با تخفیف‌های قابل توجه نسبت به قیمت‌های جهانی است. محدود شدن دامنه مقاصد صادراتی و وابستگی به تعداد اندکی خریدار بزرگ، قدرت چانه‌زنی روسیه را کاهش داده و حاشیه سود صادرات نفت این کشور را تحت فشار قرار داده است.
افزون بر این، افزایش وابستگی به چین به‌عنوان خریدار اصلی، موازنه قدرت در روابط انرژی دو کشور را به نفع پکن تغییر می‌دهد. چین در چنین شرایطی می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌تری در قیمت‌گذاری نفت اورال ایفا کند و حتی در مقاطع مختلف، خواستار تخفیف‌های بیشتر شود.
در مجموع، چرخش صادرات نفت روسیه به سوی شرق، راهکاری موثر برای دور زدن تحریم‌ها در کوتاه‌مدت بوده است اما در بلندمدت ریسک‌های ساختاری قابل توجهی ایجاد می‌کند. تداوم این مسیر نیازمند تنوع‌بخشی به بازارها، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و کاهش وابستگی بیش از حد به یک خریدار خاص خواهد بود؛ در غیر این صورت، روسیه ممکن است با محدودیت‌های جدید و فشارهای اقتصادی عمیق‌تری روبه‌رو شود.

منبع: فارس