پیشروی خطرناک کریدور زنگروز در سکوت

به گزارش خط بازار؛ تحولات اخیر در قفقاز جنوبی نشان می‌دهد که روند عادی‌سازی روابط میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان وارد فاز اجرایی شده است؛ فازی که بیش از بیانیه‌های سیاسی، خود را در میدان عمل و اقتصاد ترانزیت نشان می‌دهد.
خبرگزاری آذربایجان پرس (APA) روز پنجشنبه از آغاز صادرات سوخت جمهوری آذربایجان به ارمنستان خبر داد؛ سوختی که به گفته این رسانه با قیمت‌های بین‌المللی بازار به ایروان فروخته می‌شود.
این رویداد، هرچند در ظاهر یک معامله انرژی است، اما در عمل نشانه‌ای مهم از باز شدن مسیرهای همکاری و اعتمادسازی اقتصادی میان دو کشور پس از دهه‌ها تنش محسوب می‌شود.
همزمان با این تحول، مسیرهای جاده‌ای و ریلی میان باکو و ایروان نیز به ‌تدریج فعال شده‌اند. توافق امضاشده میان دو کشور با میانجی‌گری آمریکا در ماه اوت (مردادماه)، چارچوب کریدور موسوم به «TRIPP Corridor» یا کریدور زنگزور را پایه‌گذاری کرد؛ مسیری که قرار است نخجوان را از طریق خاک ارمنستان به جمهوری آذربایجان متصل کند و حلقه‌های گسسته ترانزیتی قفقاز را دوباره به هم پیوند بزند.
گزارش‌ها حاکی است نخستین محموله عبوری از این مسیر شامل غلات قزاقستان بوده که از خاک آذربایجان به ارمنستان منتقل شده است. روسیه نیز به‌سرعت تمایل خود را برای استفاده از این کریدور اعلام کرده و از آغاز مذاکرات برای انتقال کالاهای روسی از مسیر آذربایجان–ارمنستان خبر داده است.
در سوی دیگر، ارمنستان در حال بررسی بازگشایی خط آهن کارس–گیومری است؛ اقدامی که می‌تواند این کشور محصور در خشکی را به ترکیه و در نتیجه به شبکه ترانزیتی اروپا متصل کند.
مجموع این تحولات نشان می‌دهد کریدور زنگزور، بی‌سروصدا اما پیوسته، در حال تثبیت است. در این میان، غیبت ایران بیش از پیش به چشم می‌آید.
از طرفی، مسیر تاریخی جلفا–نخجوان–ایروان–باکو که زمانی شریان حیاتی تجارت ایران با قفقاز و اروپا بود، همچنان بلااستفاده مانده و پروژه‌های جایگزین مانند راه‌آهن رشت–آستارا نیز سال‌هاست با کندی پیش می‌رود.
به گفته کارشناسان حمل‌ونقل، با فعال‌شدن مسیرهای جدید قفقاز، کشورهای منطقه قادر خواهند بود بدون عبور از خاک ایران، شرق و غرب را به هم متصل کنند. حسن کریم‌نیا، کارشناس ترانزیت، هشدار می‌دهد که در صورت عدم احیای خطوط ریلی جلفا و فعال‌سازی نقش ایران در کریدور شمال–جنوب، جایگاه تهران در شبکه ترانزیتی اوراسیا تضعیف خواهد شد.
در شرایطی که قفقاز جنوبی بار دیگر در حال تبدیل‌شدن به محور تجارت میان اروپا، روسیه، ترکیه و آسیای مرکزی است، تثبیت آرام کریدور زنگزور می‌تواند نقطه عطفی باشد؛ نقطه‌ای که اگر با واکنش به‌موقع و سازنده ایران همراه نشود، سهم کشور از آینده ترانزیت منطقه را به حداقل خواهد رساند.

منبع: فارس