فاصله دیجیتالی بین خودروسازی چین با ایران خودرو و سایپا
به گزارش خط بازار؛ دنیا از ۲۰۲۰ تغییر کرد. چرخش و گذار بهسوی مفهومی جدید در خودرو؛ در همزیستی و همگامی شگفت خودرو و دنیای دیجیتال. این گذار در حال تغییر مفهوم خودرو، زندگی و همراهی با زندگی در حال تغییر انسان است. ضرورتاً دنیای خودرو نیازمند الگوهایی از کسبوکار برای توسعه پهنه کاربریهای توأمان خودرو و زندگی دیجیتال است.
در دهههای اخیر، با ظهور طرحهای ملی مانند «اینترنت پلاس» (Internet Plus) و «ساخت در چین ۲۰۲۵» (Made in China 2025)، فناوریهای دیجیتال مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، ابررایانش و دادههای کلان بهسرعت در چین گسترش یافتهاند. این تحولات، صنعت تولید، بهویژه صنعت خودروسازی را به سمت تحول دیجیتالی سوق دادهاند. صنعت خودرو بهعنوان «پیشتاز» تحولات صنعتی، نقش کلیدی در این فرآیند ایفا میکند.
در این راستا، بسیاری از شرکتهای خودروساز چینی آغاز به بازتعریف مدلهای کسبوکار خود بر اساس اصول دیجیتالیشدن کردهاند. تحول دیجیتالی بهعنوان فرآیندی تلقی میشود که در آن سازمانها از فناوریهای دیجیتال برای تطبیق خود با محیطهای پویای بازار استفاده میکنند. بر اساس نظرات جانسون و آندرسون (۲۰۱۸)، دیجیتالیشدن نه تنها به بازمهندسی فرآیندها، بلکه به بازتعریف ارزش مشتری و مدل عملیاتی منجر میشود.
برمن و بل (۲۰۱۱) سه مسیر اصلی برای تحول مدل کسبوکار در عصر دیجیتال برشمردهاند:
۱. بازتعریف ارزش مشتری،
۲. بازتعریف مدل عملیاتی،
۳. بازمهندسی توانمندیهای سازمانی متناسب با دو مورد بالا.
همچنین، تحقیقات دیگر نشان دادهاند که فناوریهای مرتبط با صنعت ۴.۰، همچون اینترنت اشیا و هوش مصنوعی، نقش کلیدی در بهینهسازی فرآیندهای تولیدی و کنترل کیفیت دارند. از سوی دیگر، محققان غربی مانند کسلر و باک نیز بر لزوم بازتعریف مدلهای OEM خودرویی بر اساس مدلهای شرکتهای فناوری مانند اپل و گوگل تأکید کردهاند.
۳.۱. FAW Group
گروه خودروسازی FAW با استفاده از پلتفرمهای همکاری مبتنی بر داده، چرخه تولید محصول را به کمتر از شش ماه کاهش داده است. این شرکت چهار پلتفرم پردازش داده پیشرفته برای شبیهسازی، تحلیل و ارزیابی خودروهای هوشمند توسعه داده است. همچنین با بهکارگیری فناوری ۵G + اینترنت صنعتی، کارخانههای دیجیتال خود را در فرآیندهای استمپ، جوشکاری، رنگآمیزی و مونتاژ راهاندازی کرده است. سیستم ERP توسعهیافته توسط FAW، استقلال عملیاتی بالایی دارد و بهطور چشمگیری کارایی سازمانی را افزایش داده است.
۳.۲. BAIC Group
گروه خودروسازی BAIC با همکاری با بایدو، سیستمهای ارتباطی خودرو-گوشی را تحقق بخشیده و فناوریهای نوینی مانند رانندگی از راه دور با ۵G، ترمینال مدیریت هوشمند و خودروهای الکتریکی هوشمند را توسعه داده است. این شرکت همچنین با استفاده از دادههای کلان، نیازهای خدماتی مشتریان را پیشبینی کرده و از طریق اپلیکیشن «خدمترس هوشمند»، خدمات پیشفروش، فروش و پسفروش را شخصیسازی کرده است. تحلیل SWOT انجامشده برای BAIC نشان میدهد که شرکت با وجود چالشهایی مانند زنجیره تأمین ناکامل و هزینههای بالای دیجیتالیشدن، میتواند از حمایت دولتی و پتانسیل بازار داخلی برای تقویت مدل دیجیتال خود استفاده کند.
۳.۳. Geely Automobile
خودروسازی Geely از سال ۲۰۱۰ دپارتمانی اختصاصی برای «کارخانههای شیمیایی-دیجیتال» تشکیل داده که مسئول برنامهریزی کلان تحولات دیجیتالی است. در سال ۲۰۱۷، با همکاری شرکتهای فناوری بینالمللی، یک مرکز دیجیتال ادغامشده ایجاد کرد که تمامی بخشهای شرکت — از تحقیق و توسعه تا لجستیک — را پشتیبانی میکند. این شرکت نخستین سیستم شبیهسازیشده تولید خودرو در چین را نیز راهاندازی کرده است که پیشرفت چشمگیری در صنعت محسوب میشود.
۴. تحلیل مدل کسبوکار دیجیتالی (با تمرکز بر FAW Group)
۴.۱. تولید محصول
FAW با بهکارگیری فناوریهای دیجیتال همزاد (Digital Twin) و مهندسی سیستمها، پلتفرمی برای نوآوری باز و همکاری بلادرنگ ایجاد کرده است. این شرکت با تمرکز بر خودروهای هوشمند، سیستمهای نرمافزاری مدیریت چرخه حیات (SLM) را پیادهسازی کرده و برای خودرانی سطوح L4 و L5، اکوسیستم شبیهسازی مجازی توسعه داده است.
۴.۲. خدمات کاربری
خدمات FAW از محصولات عمدهفروشی به سمت محصولات سفارشی و راهحلهای سفر هوشمند تغییر کرده است. اتصال خودرو به اینترنت اشیا امکان پایش بلادرنگ وضعیت خودرو و ارائه خدمات شخصیسازیشده را فراهم کرده است. سرویسهای پیشفروش تا پسفروش نیز بر اساس نیازهای مشتری طراحی شدهاند.
۴.۳. روشهای بازاریابی
مدل بازاریابی FAW ترکیبی از کانالهای آنلاین و آفلاین است. پلتفرم ابری «رِد فلَگ» (Red Flag) بهعنوان هسته بازاریابی هوشمند، از دادههای کلان داخلی و خارجی برای ایجاد CRM و CEM هوشمند استفاده میکند. این پلتفرم سهبعدی، تولید محتوا، تحویل تبلیغات شفاف و ارتقای تجربه کاربر را ممکن ساخته است.
۴.۴. فرآیندهای کسبوکار
تحویل فرآیندها از مبتنی بر فرآیند به مبتنی بر داده، سبب حذف سلسلهمراتب سنتی و ایجاد یکپارچگی از زنجیره ارزش تا خدمات مشتری شده است. استفاده از سیستمهای ERP، MES و حسگرهای IoT، همگرایی کاملی بین منابع، تولید، لجستیک و خدمات ایجاد کرده است.
۴.۵. ساختار سازمانی
ساختار سازمانی FAW از سلسلهمراتبی عمودی به ساختاری شبکهای و مسطح تبدیل شده است. واحدهای عملیاتی، کمیتهها و مراکز منابع بهصورت مجدد ساماندهی شدهاند. تیمهای پروژه دیجیتال با تلفیق نیروهای فناوری اطلاعات و تولید، بهبود عملکرد دادهمحور را تسهیل کردهاند.
۴.۶. حمایت از نیروی انسانی
FAW با تمرکز بر سه سطح تصمیمگیری، مدیریت و اجرایی، نیروهای دیجیتال را جذب کرده است. همچنین مکانیزمهای آموزشی سیستماتیک برای رشتههایی مانند علم داده، مهندسی داده و تحلیل کسبوکار ایجاد شده است. همکاری با دانشگاهها و برنامههای آموزشی بینالمللی نیز برای پرورش نیروی متخصص دیجیتال در حال اجراست.
۵. نتیجهگیری
تحول دیجیتالی در صنعت خودروسازی چین، فرآیندی چندبُعدی و پیچیده است که نیازمند بازتعریف مدل کسبوکار در شش حوزه کلیدی:
۱. تولید محصول،
۲. خدمات کاربری،
۳. بازاریابی،
۴. فرآیندهای کسبوکار،
۵. ساختار سازمانی،
۶. نیروی انسانی
است. مطالعات موردی نشان میدهند که شرکتهای موفق، از فناوریهای نوین نه بهعنوان ابزار، بلکه بهعنوان بخشی جداییناپذیر از استراتژی کسبوکار خود استفاده میکنند.
مسعود شباب، دکترای تخصصی مدیریت تکنولوژی
منبع: خط بازار