صنعت پوشاک در اختیار کدام کشورها است؟

به گزارش خط بازار؛ صنعت پوشاک مهم‌تر از آن چیزی است که فکر می‌کنیم و در واقع، بی‌نهایت مهم‌تر. بریتانیا، نخستین ابرقدرت صنعتی جهان (البته پس از انقلاب صنعتی)، در واقع با صنعت پوشاک به جایی رسید که بزرگ‌ترین استعمارگرِ دنیا لقب بگیرد.

«ماشین بخار»، که اختراعش صنعت نساجیِ بریتانیا را با یک انقلاب مواجه کرد، پیش از هر صنعت دیگری به تولیدِ هر چه بیشتر لباس یاری رساند. بزرگ‌ترین کارخانه‌های بریتانیایی (از جمله در شهر منچستر) هم زمانی کارخانه‌های نساجی بودند.

پوشاک یعنی قدرت

به طور خلاصه، این پارچه و پوشاک بود که بریتانیا را به مقام یک قدرت صنعتی رساند. این البته عجیب هم نیست. پوشاک از جمله آن نیازهای اقتصادی است که مخاطبش تک‌تک افراد هستند. همه ما باید چیزی بپوشیم، چه در محیط کار، چه در جمع دوستان و چه حتی در زمانی که در خانه هستیم.

اما هر چه باشد، ما هنوز هم لباس می‌پوشیم و صنعت پوشاک هنوز هم قابلیت آن را دارد که کشورهایی را به صدرِ توسعه اقتصادی در جهان برساند.شاهد مثال‌های این مدعا، ترکیه، ویتنام و بنگلادش هستند. در سال ۲۰۲۱ میلادی، ترکیه حدود ۲۹ میلیارد دلار محصولات نساجی و پوشاک به دنیا صادر کرد. بسیاری از ایرانی‌ها هم تجربه حضور مستقیم در بازار پوشاک ترکیه و خرید شخصی در این زمینه را دارند. پوشاک تولید ترکیه هم اساسا سهمی بزرگ از بازارِ داخلی ایران دارد.

ویتنام و بنگلادش اما مثال‌های به مراتب جالب‌تری در قیاس با ترکیه هستند. ویتنام را آمریکایی‌ها در جریان «جنگ ویتنام» با خاک یکسان کرده بودند، به حدی که بر اساس برخی محاسبات، به ازای هر کیلومتر مربع از خاک این کشور، آمریکایی‌ها ۳۲ عدد بمب روی سرِ ویتنامی‌ها ریخته بودند. در سال ۲۰۲۱ میلادی اما ویتنام حدود ۳۸ میلیارد دلار پوشاک صادر کرد و از این منظر، در جایگاه چهارم در جهان قرار داشت.

اما جالب اینجا است که چین هم همین مسیری را پیموده که حالا بنگلادش، ویتنام و ترکیه در حال پیمودنِ آن هستند و پیش از آنها (در قرون هجدهم و نوزدهم میلادی)، بریتانیا پیموده بود. چین از سال ۱۹۹۳ میلادی تا به امروز، بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده پوشاک در جهان بوده است. در سال ۲۰۲۱ میلادی، حدود ۵۲ درصد از تمام تولیدات پوشاک در جهان در چین انجام گرفته بود و در همان سال، چینی‌ها حدود ۱۱۸ میلیارد دلار صادرات پوشاک داشتند. اروپایی‌ها هم هنوز این فرصت و این بازار را جدی می‌گیرند و نام آلمان، اسپانیا و ایتالیا هم در میان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان پوشاک در جهان به چشم می‌خورد.

فرض کنید تنها ۷۰ میلیون نفر از ایرانی‌ها (و نه همه ایرانی‌ها)، به طور متوسط سالانه تنها یک میلیون تومان هزینه پوشاک داشته باشند. (واضح است که این فرض چقدر دستِ پایین است!) در این محاسبه ساده، بازار پوشاکِ ایران سالانه ۷۰ هزار میلیارد تومان خرید مستقیم را شاهد خواهد بود. (و باز هم تاکید می‌کنیم که این محاسبه چقدر دستِ پایین است.)

به فرصت‌های جانبی هم فکر کنید: اشتغال‌زایی در صنعتِ خرده‌فروشی (مغازه‌های فروش لباس)؛ تبلیغات تلویزیونی؛ بیلبوردها؛ رونق مراکز تجاری و ده‌ها مورد دیگر. برخی هم به زنجیره تامین در صنعت پوشاک اشاره می‌کنند و آن را مانعی بر سر راه توسعه صنایع پوشاک و نساجی در ایران می‌بینند. به عنوان نمونه، ایران نزدیک به دو دهه است که با کاهش چشم‌گیر سطح تولید پنبه مواجه بوده است و علت اصلی هم روشن است: کمبود آب در ایران. برخی می‌گویند که اگر ایران تولید گسترده پنبه داشت، قیمت پوشاک ایرانی می‌توانست به‌مراتب پایین‌تر باشد و حتی در مقایسه با نمونه‌های ترکیه‌ای، رقابت‌پذیری بالاتری داشته باشد.

مشکل ما نبود «استراتژی توسعه صنعتی» است. به عبارت ساده، با وجود ده‌ها هزار کارمند، هزاران میلیارد تومان بودجه دولتی، صدها ساختمان و ده‌ها گروه پژوهشی، ساختار مدیریت صنعتی در ایران اساسا رها است و کاری برای آن صورت نمی‌گیرد. ظاهرا ما باید آن‌قدر هندوانه صادر کنیم که با بحران‌های امنیتی-اجتماعیِ معطوف به حوزه آب مواجه شویم. تا آن زمان، ما باید لباس‌هایی که می‌پوشیم را هم از بنگلادش، ترکیه و ویتنام وارد کنیم.

منبع: تجارت نیوز