زیان بی پاسخ سهامداران بورس؛ چه کسی مسئول به روز نبودن سامانه هاست؟!

برای مشخص شدن علت این موضوع آن را از مراجع مربوط پیگیری و برای بررسی بیشتر آن با کارشناسان به گفت و گو پرداختیم:

سارا علیاری مدیر روابط عمومی سازمان بورس ، بدون اشاره به علت دقیق ایرادات چند روز اخیر و همچنین برنامه سازمان بورس برای رفع این مشکل در کوتاه و بلند مدت،  اظهار کرد: واحد مربوط وظیفه نظارت خود را در این خصوص انجام می دهد و اگر تخلفی در این راستا  باشد، پیگیری  می شود.

اما مدیر روابط عمومی سازمان بورس توضیح بیشتر در رابطه به این مشکل نداد و پاسخ به جزئیات بیشتر را به سپرده گذاری مرکزی و تسویه وجوه محول کرد.

ما نیز برای شفاف شدن بیشتر موضوع  با حسین فهیمی مدیرعامل شرکت سپرده گذاری مرکزی و تسویه وجوه  گفت و گو کردیم ولی در این گفت و گو وی پاسخ قانع کننده ای نداد و گفت: در سامانه سپرده گذاری مرکزی هیچ مشکلی وجود ندارد که جزئیات بیشتر را در اطلاعیه ای به عموم مخاطبان بازار سرمایه اعلام خواهیم کرد.

 بعد از این گفت و گوی کوتاه، سارا اخوان معاون عملیات سپرده گذاری مرکزی در اطلاعیه ای بیان کرد: روز شنبه، پس از ارسال سه میلیون رکورد اطلاعاتی از دوازده میلیون رکورد، به دلیل بروز خطا در یکی از رابط‌ها، ارسال اطلاعات به کارگزاری‌ها متوقف شد. در نتیجه، تعدادی از کارگزاری‌ها نتوانستند با استفاده از این سیستم اطلاعات مشتریان را نمایش دهند و لازم بود برای حل این مورد، از روش‌های جایگزین برای نمایش دارایی استفاده می‌کردند.

او با اشاره به اقدامات لازم به‌ منظور برطرف کردن اختلال اعلام کرد: همکاران فنی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، بلافاصله برای عیب یابی وارد عمل شدند. پس از بررسی علت بروز خطا و رفع آن و اطمینان از صحت عملکرد سیستم‌ها، ارسال اطلاعات از سر گرفته شد و این فرایند سبب تاخیر در ارسال اطلاعات به برخی کارگزاری‌ها شد. البته اطلاعات ارسالی صرفا برای مشاهده دارایی‌ها از سوی مشتریان کارگزاری‌ها بود که این اطلاعات در صورت لزوم از طریق بک آفیس‌های کارگزاری‌ها قابل جایگزینی و ارائه بوده است.

شما می توانید این اطلاعیه را  در خبری با عنوان اختلال فنی در کانال‌های ارتباطی؛ دلیل اخلال در به‌ روزرسانی اطلاعات بود بخوانید.

اما علت بروز این گونه اختلالات ریشه در کجا دارد؟ برای پاسخ به این سوال به سراغ کارشناسان بازار سرمایه رفتیم:

مهدی میرزایی کارشناس بازار سرمایه ، با اشاره به مشکلات اخیر شرکت سپرده گذاری مرکزی در ارسال پرتفوی مشتریان و دیگر مشکلات این شرکت اظهار کرد: در رابطه با سامانه سپرده گذاری مرکزی باید گفت، این سامانه سال ۷۳ و حدود سه دهه قبل از کشور کانادا خریداری شده است و بدون به روز رسانی در حال فعالیت است. این سامانه متناسب با حجم معاملات و وضعیت بازار سرمایه در آن برهه از تاریخ بوده است. بنابراین با توجه به وضعیت معاملات، حجم معاملات و میزان فعالیت کنونی بازار سرمایه، طبیعی است که این سامانه پاسخگوی نیاز‌های فعلی نباشد.

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه افزود: موضوعاتی مختلفی که عمدتا ریشه آن مدیریتی است، سبب شده است که این سامانه به روز رسانی نشود و نقش تحریم‌ها در این موضوع کم رنگ است.

قائل نبودن مسئولان به پاسخگویی ریشه اصلی مشکلات

میرزایی در ادامه گفت: یکی از ریشه های وجود چنین مشکلاتی این است که سازمان بورس اوراق بهادار و سپرده گذاری مرکزی خودشان را قائل به پاسخگویی نسبت به این موضوعات نمی‌دانند. بنابراین طبیعی است که به سمت بهبود سامانه و حل مشکلات گامی برداشته نمی‌شود، به طوری که تاکنون چنین بوده و شاهد هیچ گونه اقدامی نبوده ایم. هر زمان که معاملات به دلایل مختلف، مثل عرضه های اولیه‌ افزایش پیدا می‌کنند، این سامانه یا کند می‌شود یا از دسترس خارج می‌شود.

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه اظهار کرد: به نظر می‌رسد اگر واقعا نگرانی و دغدغه‌ای برای حل مشکلات سهامداران به ویژه در این زمینه وجود دارد باید نهاد‌های مانند مجلس شورای اسلامی و کمیسیون اقتصادی در این زمینه ورود کنند، تا مسئله این سامانه روشن و رفع شود. در غیر این صورت تا سالیان سال نیز هنوز این مشکل وجود خواهد داشت. همان طور که در سه تا چهار سال اخیر بسیار به مسئولان مربوطه این موضوعات یادآوری شده، اما اصلا اقدامی صورت نگرفته است.

کوروش آسایش کارشناس بازار سرمایه  ،با اشاره به مشکلات سامانه سپرده مرکزی بیان کرد: مشکلات این سامانه مشکلات این چند روز اخیر نیست و چند سال است که این سامانه با مشکلات دست و پنجه نرم می کند. به ویژه روزهای که عرضه اولیه وجود دارد و حجم معاملات بالا است  و این موضوع تنها مرتبط  با سپرده گذاری مرکزی نیست و به کارگزاری ها نیز ارتباط پیدا می کند  و در کل عملا، روند بازار با اختلال مواجه می شود .

آسایش در ادامه افزود: در یکی دو سال اخیر صحبت های ضد و نقیضی از مسئولان سازمان  بورس در رابطه با سامانه معاملاتی شنیده ایم. بعد از شدت گرفتن تحریم ها موضوع  بومی سازی مطرح شد اما همچنان بعد از چندین سال مشاهده می کنیم که همین سامانه گاهی به روز می شود اما متاسفانه ساختار آن هیچ تغییری نمی کند.

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه افزود: قطعا طراحی یک سامانه  به این وسعت برای بازار ما سخت اما به شدت برای ارتقای بازار به سامانه جدید نیاز است و مسئولان تنها با وعده ها و بهانه ها از  پاسخگویی به چینن موضوعاتی شانه خالی می کنند.

مشکلاتی که شعار خود سازمان بورس را زیر سوال می برد و برای سهامدارن قطعا آسیب زاست

این کارشناس بازار سرمایه در رابطه با آسیب های که مشکلات این سامانه برای سهامداران به همراه دارد بیان کرد: شما فرض کنید معامله ای انجام داده اید اما نمی توانید آن را ملاحظه کنید یا سهامی را فروخته و می خواهید سهم دیگری را در یک قیمت مشخص خریداری کنید اما سامانه در آن زمان به روز رسانی نشده است اصلا این موضوع، شعار خود سازمان بورس نقدشوندگی و سرعت بالا را زیر سوال می برد و خود این موضوعات سبب ایجاد تنش و هیجان کاذب و منفی در روند بازار می شود و خواهد شد .

او در رابطه با حل این مشکل در کوتاه مدت گفت: تنها کاری که در کوتاه مدت می شود انجام داد رفع باگ های سیستمی همین سامانه فعلی و بروز رسانی آن در مدت کوتاه تری مثلا به روز رسانی های هفتگی است تا مشکلات آن را بتوان راحت تر شناخت و رفع کرد. مورد دیگر که مطرح کردن آن در بورس های دنیا عجیب است اما در بورس ما جزیی از راهکار ها  متاسفانه محسوب می شود، تنظیم عرضه اولیه ها در  روز های مختلف هفته است  تا سیستم با این اشکالات مواجه نشود.

گفتنی است پاس کاری این مشکل بین مسئولان به جای ارائه راهکار برای رفع دائمی آن از مهم ترین دلایل ادامه دار بودن این ایرادات است. مشکلاتی که سال هاست ادامه دارد و دود آن تنها به چشم سهامداران رفته و می رود. سهامدارانی که منتظر پاسخگویی درست و اتخاذ تدابیری برای جبران زیان های وارده هستند اما پاسخی دقیق و راهگشا دریافت نمی کنند. در این بین نقش سازمان بورس به عنوان نهاد ناظر برای پاسخگو کردن نهادهای زیرمجموعه و تدوین راهبرد بلند و کوتاه مدت برای این ایرادات، غیر قابل انکار است.