توافق جز به جز ایران و آمریکا

به گزارش خط بازار؛ «ماجد الانصاری» سخنگوی وزارت خارجه قطر اخیرا در اظهاراتی گفته است که دوحه شاهد استقبال گسترده بین‌المللی از موفقیت قطر در ایجاد توافق تبادل زندانیان میان تهران و واشنگتن بود؛ به‌ویژه که این اتفاق در آغاز نشست‌های مجمع عمومی سازمان ملل رخ داد.

الانصاری همچنین گفته بود که در جریان دیدار «محمد بن عبدالرحمن آل ثانی» نخست‌وزیر و وزیر خارجه قطر با «حسین امیرعبداللهیان» وزیر خارجه ایران در نیویورک از نقش دوحه در این مسئله تمجید شد و وزیر خارجه ایران از نقش‌آفرینی قطر تقدیر و تشکر کرد.

سخنگوی وزارت خارجه قطر همچنین افزوده بوود که مسئولان آمریکایی نیز در دیدارهای دوجانبه از نقش قطر در این مسئله تمجید کردند. ما استقبال گسترده را لمس کردیم و در سطح بین‌المللی نیز این خوشبینی وجود دارد که این توافق منجر به وساطت‌های بیشتر میان ایران و آمریکا می شود.

وی تاکید کرده بود که قطر بر پایبندی خود در این روند دیپلماتیک برای رسیدن به توافقات بیشتر در آینده میان تهران و واشنگتن از جمله در زمینه برنامه هسته‌ای ایران و مجموعه ۱+۵ پافشاری دارد.

وی افزوده بود: پس از توافق تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا احتمال دستیابی به توافق‌های جدید میان ۲ طرف افزایش یافته است. توافق‌شده که موضوعات اختلافی موجود در پرونده هسته‌ای ایران به موضوعاتی کوچکتر شکسته شوند تا گفتگو پیرامون آنها آسانتر شود.

سخنگوی وزارت خارجه قطر در ادامه با اشاره به نقش قطر در دستیابی به توافق میان تهران و واشنگتن گفته بود: وجود یک بستر انسانی در دوحه، گفتگو و دستیابی به توافق را آسانتر می‌کند.

در خصوص این موضوع، خبرنگار بازار گفتگویی با پروفسور «پل پیلار» استاد دانشگاه جورج تاون آمریکا انجام داده که در ادامه می آید.

«پل پیلار» یکی از سردبیران نشریه نشنال اینترست، و عضو ارشد مرکز تحقیقات امنیتی دانشگاه جورج تاون و نیز مرکز سیاست‌های امنیتی ژنو است. وی در سال ۲۰۰۵ پس از ۲۸ سال فعالیت در جامعه اطلاعاتی ایالات متحده از سازمان اطلاعات مرکزی (DCI) بازنشسته شد و پس از آن به عنوان استاد مهمان در برنامه مطالعات امنیتی در دانشگاه جورج تاون حضور یافت.

مناصب ارشد دولتی پیلار، شامل افسر اطلاعات ملی خاورنزدیک و آسیای جنوبی، رئیس واحدهای تحلیلی در CIA در حوزه‌های خاورنزدیک، خلیج فارس و آسیای جنوبی، معاون رئیس مرکز ضد تروریستی DCI و دستیار اجرایی مدیر اطلاعات مرکزی بوده است. پروفسور پیلار همچنین در شورای اطلاعات ملی به عنوان یکی از اعضای اصلی گروه تحلیلی آن فعالیت می‌کرد. وی کهنه‌سرباز جنگ ویتنام و افسر بازنشسته ارتش ایالات متحده نیز هست.

پل پلار دارای مدرک افتخاری از کالج دارتموث، لیسانس فلسفه از دانشگاه آکسفورد، و کارشناسی ارشد و دکتری از دانشگاه پرینستون است. کتاب های پل پیلار عبارتند از: «مذاکره برای صلح: خاتمه جنگ بعنوان یک روند چانه‌زنی (۱۹۸۳)»؛ «تروریسم و سیاست خارجی ایالات متحده (۲۰۰۱)»؛ «اطلاعات و سیاست خارجی ایالات متحده: عراق، ۱۱ سپتامبر و اصلاح اشتباهات (۲۰۱۱)» و «چرا آمریکا جهان را اشتباه می‌فهمد: تجربه ملی و ریشه‌های سوءبرداشت (۲۰۱۶)».

*وزیر خارجه قطر در اظهارنظر اخیر خود اعلام کرده توافق جزء به جزء هسته ای بهترین راه رسیدن به توافقی جامع میان ایران و آمریکا است. ارزیابی شما از این راه حل چیست؟

احتمالاً چیزی که از جامعیت کمتری نسبت به برجام اولیه برخوردار است، تا جایی که احتمال وجود دارد، بهترین شانس را برای دستیابی در آینده قابل پیش بینی دارد.

*یکی از موانع توافق جزء به جزء تعیین اولویتهای هر گام است. مشکل دیگر این است که اجزای این گامها مرتبط با هم هستند و بدون داشتن تصویری کلی از آنچه باید نهایتا بدان دست یافت، تعیین اولویت زمانی گامها کار دشواری است. اررزیابی شما چیست؟

همین چالش‌ها در خصوص هرگونه توافق احتمالی، از جمله توافق جامع‌تر یا کمتر جامع نیز وجود خواهد داشت. ممکن است این درست باشد که یک رویکرد کمتر جامع که در آن چند امتیاز بر اساس پیش‌فروش معامله می‌شود، کمتر حس یک «تصویر کلی» نهایی را به دست می‌دهد. اما از سوی دیگر، توافق جامع‌تر شامل موضوعات بیشتری است که مشکلات تعیین اولویت‌ها را چند برابر می‌کند و در کل مذاکرات را پیچیده‌تر می‌کند.

*یکی از موارد موفقیت توافق جزء به جزء مبادله زندانیان و تواقف غنی سازی ایران روی ۶۰ درصد عنوان می شود. این فرایند قابل اطلاق به سایر اختلافات اساسی میان ایران و آمریکا است؟

من معتقدم که توافق اخیر امکان پذیر بودن توافقاتی را نشان می دهد که بر مبادله تنها چند امتیاز تمرکز دارد. این می تواند درست باشد حتی اگر امتیازات شامل موضوعات مختلفی باشد – در این مورد، آزادی زندانیان و اقدامات مالی شامل آزادی دارایی های مسدود شده.

در کوتاه‌مدت و با احتمال حصول نوعی از توافق هسته ای، ایران تمام مزایای اقتصادی مورد نظر خود را دریافت نخواهد کرد، اما ممکن است دولت همچنان پذیرای ترتیبات جزئی باشد که برخی از این مزایا را فراهم می‌کند

*آمریکا از وضعیت کنونی مبتنی بر تفاهم موقت راضی است ولی ایران خواهان برداشته شدن تحریمهاست که از رهگذر توافقی جامع حاصل می شود. هر چند هنوز هیچ مقام ایرانی در خصوص پیشنهاد توافق جزء به جزء از سوی قطر موضع گیری نکرده است. ولی با توجه به زمانبر بودن چنین توافقی، به نظر می رسد در کوتاه مدت ایران به منافع اقتصادی مد نظر خود نخواهد رسید. ارزیابی شما چیست؟

در کوتاه‌مدت، ایران تمام مزایای اقتصادی مورد نظر خود را دریافت نخواهد کرد، اما ممکن است دولت همچنان پذیرای ترتیبات جزئی باشد که برخی از این مزایا را فراهم می‌کند.

* به چه میزان تفاهم موقت فعلی می تواند پایدار باشد؟

هیچ‌یک از طرفین نمی‌خواهند تنش‌ها را از سطح فعلی خود تشدید کنند و از این نظر، درک‌های کنونی به طور نامحدود پایدار هستند. اما این تفاهم‌ها می‌توانند با رویدادهای خارج از کنترل ایالات متحده یا ایران، مانند برخوردهای تصادفی یا ایجاد مشکل توسط شخص ثالثی مانند اسرائیل، خدشه دار شوند.

منبع: تحلیل بازار