برزخی بین تولید و تجارت

به گزارش خط بازار، گویا قرار است تمام کم‌کاری‌های ۴ دهه قبل در حوزه صنعت و تولید در ۲، ۳ سال حل‌وفصل شود.

وزیر وقت صنعت، معدن و تجارت تیر ۹۷ دستور ممنوعیت واردات خودرو را صادر کرد؛ این در حالی است که پیش از این سالانه ۷۰ تا ۱۰۰هزار خودرو خارجی به بازار کشور تزریق می‌شد. زمانی این دستور صادر شد که پرونده خودروهای دارای پرونده قضایی مطرح بود. خودروهایی که ثبت‌سفارش‌های آنها زمانی انجام شد که سامانه ثبتارش بسته بود. در این‌باره عنوان می‌شود کسانی که مبادرت به این کار کردند دارای امضای طلایی بودند. به‌هر روی، پرونده این خودروها همچنان باز است و حدود ۲هزار خودرو دپو در گمرکات کشور همچنان سرگردان رأی نهایی دادگاه برای تعیین‌تکلیف شدن هستند.

درحال‌حاضر از حدود ۶۸۷ شرکت فعال در حوزه واردات خودرو حدود ۱۴ شرکت باقی مانده‌اند. برخی بازرگانان، سرمایه خود را از کشور خارج کرده و در کشورهای همسایه مانند ترکیه و امارات واردات خودرو را ادامه می‌دهند. برخی هم تغییر کاربری داده و سرمایه خود را در بخش‌های دیگر هزینه کرده‌اند. تعدادی هم هستند که با فرمان وزارت صنعت، معدن و تجارت به سمت تولید از نوع مونتاژ حرکت کرده‌اند. ده‌ها کارخانه با ماشین‌آلات به‌روز اما ناکافی راه‌اندازی شده‌اند تا تولید را با ۱۰ یا نهایت ۲۰ درصد آغاز کنند.

گاهی به‌نظر می‌رسد بزرگ شدن دولت یک برآیند طبیعی از عملکرد او است. به‌عنوان مثال، هنگامی‌که برنامه‌ریزی در شرایط خاص یا وضعیت بحران این می‌شود که بخشی از سرمایه‌ها، اگرچه هم کم، از کشور خارج شوند دوباره نیاز است تا سازمانی جدا برای مدیریت مدیریت بحران تشکیل شود. این راز بزرگ شدن دولت است اگرچه برنامه‌ریزی کوچک شدن داشته باشد.

فرار سرمایه‌های مالی گاهی در کنار فرار سرمایه‌های انسانی بوده و افراد ناگزیر به کوچ می‌شوند. این امر به‌لحاظ جامعه‌شناسی و روان‌شناسی جای بحث دارد که هرچه تعلق‌خاطر افراد یک کشور کم شود چه اتفاقی برای فرهنگ آن کشور رخ می‌دهد.

صحبت از تولید و تجارت بود. امسال قرار است ثمره تلاش بازرگانان در حوزه تولید را در بازار خودرو شاهد باشیم. تمام نسل باقیمانده شرکت‌های واردکننده که به سمت مونتاژ ۱۰ تا ۲۰ درصدی پیش رفته‌اند. هر یک از این شرکت‌ها با یکی از خودروسازان چینی دست دوم و سوم قرارداد بسته‌اند. در آینده‌ای نه‌چندان دور خیابان‌های کشور پر خواهد شد از لوگوهای عجیبی که خاص چینی‌هاست. خودروهایی با ظاهری گول‌زننده که سود شرکت مادر را در بازار لوازم یدکی تامین می‌کند. البته براساس سخن کارشناسان حوزه تولید و بازار برعکس ما که از دهه ۹۰ میلادی تا امروز تحولی خاص در صنعت خودرو نداشته‌ایم (البته ۲ سال اخیر را درنظر نگیریم که نتیجه آن حدود ۳ سال آینده مشخص خواهد شد) تغییرات اساسی در تولیدات خودروهای چینی رخ داده است زیرا هر شرکت چینی یک شریک خودروساز اروپایی یا امریکایی دارد.

رفتن تمام مونتاژکاران داخلی به سوی خودروهای چینی بازار را به یک‌دستی نزدیک می‌کند که می‌توان با این اصطلاح آن را توصیف کرد؛ تنوع خودرو در عین یکدستی بازار.

قرار است بیشتر این شرکت‌های بازرگانی که تولید را برنامه‌ریزی فعالیت‌شان کرده‌اند امسال هر یک بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ خودرو به بازار عرضه کنند. بیشتر این خودروها سواری هستند و محدودی خودروهای نیم‌سنگین مانند ون را در برنامه مونتاژ خود دارند. عدد ۳۰۰ تا ۵۰۰ خودرو هم از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت برای این مونتاژکاران برنامه‌ریزی شده است.

از آنجایی که یکی از راه‌های خودروسازان چینی برای توسعه سهم‌خواهی در بازار جهانی تغییر فیس‌لیف‌ خودروها در مدت زمان کوتاه است نتیجتا همچنان چالش ۵ سال قبل که مونتاژکاران داخلی ملزم به حداقل ۴۰درصد داخلی‌سازی در آغاز تولید شده بودند پابرجاست. شرکت‌هایی که هیچ تجربه‌ای برای تولید نداشته‌اند و بدون انگیزه و علاقه و فقط برای حفظ سرمایه ناگزیر تولید را پذیرفته‌اند درحالی‌که زیرساخت‌های لازم را هم ندارند قرار است چگونه ادامه حیات بدهند؟ با تمام این هزینه‌کردها قرار است چه بلایی سر این سرمایه‌هایی که به‌هر روی ملی هستند، بیاید.

قرار است این شرکت‌های بازرگان‌مونتاژکار فقط وارد بازی شوند که با ۱۰ تا ۲۰درصد ساخت داخل هر سال مدلی جدید را به‌نام تولید وارد کشور و به بازار خودرو تزریق کنند؟ این امر اگرچه کمبود بازار را جبران می‌کند و خلأهای موجود را به‌دلیل کمبود عرضه پر خواهد کرد اما آیا شترسواری دولا دولا می‌شود؟ به‌طور قطع این روند نه تولید است و نه واردات، بلکه برزخی بین این دو است. بسیاری از کارشناسان حوزه تولید به‌گلایه عنوان می‌کنند ۶۸ مجوز برای تولید خودرو با تیراژ تولید کمتر از ۲میلیون خودرو جای کمی تامل ندارد؟ از این آمار چه تعداد شرکت فعال هستند و چه تعداد خودرو سالانه تولید دارند؟ پاسخ این پرسش‌ها زمانی عجیب‌تر می‌شود که بدانیم چین با ۲۵میلیون تولید سالانه خودرو حدود ۱۵ خودروساز دارد.

براساس آمار سال ۲۰۱۹ میلادی ۷۵میلیون خودرو در جهان تولید شد که حدود ۲۵میلیون این خودروها در چین ساخته شده بودند. چند درصد شرکت‌های بازرگان‌مونتاژکار می‌توانند سنت ۵۰ ساله صنعت خودرو را بشکنند و بعداز یک دهه خودروساز واقعی شوند. شرکت‌هایی که از طراحی تا تولید را در کارنامه خود به‌ثبت برسانند. البته چنین پیش‌بینی کمی دور از واقعیت است، زیرا با سرمایه‌ها کوچک به‌طور قطع چنین موضوعی منتفی است. ادغام و تبدیل شرکت‌های کوچک به کلان هم در کشور ما پاسخ نمی‌دهد زیرا مدیران ایرانی همچنان خواهان حفظ استقلال تمامیت‌ارضی مجموعه‌های خود هستند. حال با این وضعیت باید دید در ادامه وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) برای ساماندهی این شرکت‌ها چه برنامه‌ای دارند.

منبع: خط بازار