ایربگ هایی که باز نشدند!

به گزارش خط بازار، طراحان در صنعت خودروسازی جهان تمام توان و ابتکار خود را برای ارائه‌ تولیدات خودروی ایمن‌تر به کار گرفتند تا رانندگی کم ‌خطرتری را با محصولات خود به راننده و سرنشینان ارائه دهند.

امروزه وجود کیسه‌ هوا در خودروها به منظور کسب استانداردهای ایمنی و مجوز های تولید الزامی است. کیسه‌های هوا امروزه با تکنولوژی های متنوعی نسبت به قبل تولید می شوند.

در ایران طی سال های اخیر پیشرفت های نسبتا خوبی در زمینه طراحی و ساخت تجهیزات مرتبط با کیسه هوای خودرو (ایربگ ) شده است . در سال گذشته یکی ازشرکت  تابعه شستا از کیسه هوا (ایربگ) که برای اولین بار در منطقه خاورمیانه تولید می‌شود، رونمایی نمود.

همچنین در سال گذشته ، طی مراسمی در حضور وزیر صنعت وقت ، از تولید  کنترل کننده مرکزی ایربگ (ACU) توسط یکی از شرکت های قطعه ساز داخلی رونمایی بعمل آمد. این محصول که از سال 90 در مرحله تحقیق قرار داشته  ، در سال 1393 تست نهایی تصادف آن بروی خودروی تیبا در کشور اسپانیا به انجام رسیده است که نتیجه بسیار خوبی داشت.

در حال حاضر چهار شرکت قطعه ساز داخلی ، اقدامات خوبی در زمینه تولید قطعات الکترونیکی ایربگ خودروهای ایرانی بعمل آورده اند . با توجه به پیشرفت های صنعت قطعه سازی در زمینه طراحی و ساخت قطعات الکترونیکی و همچنین تجهیزات ایربگ ، در حال حاضر خودروهای ایرانی با ایمنی مناسب در حال تولید هستند به عنوان مثال خودروهایی مانند پژو 2008 ، شاهین ، پژو 206 و سمند از دسته خودروهای به مراتب ایمن تر می باشند.

صبح دوشنبه بیستم دی ماه 1400 در طی تصادف زنجیره ای، 59 خودرو که بیشتر آنها از تولیدات شرکت های خودروساز ایرانی بودند با یکدیگر برخورد نمودند که متاسفانه ایربگ های هیچ یک عمل ننمود و آسیب هایی به سرنشینان این خودروها وارد آمد . عدم عملکرد کیسه  هوا در این خودروها ، نگرانی از  نا ایمن بودن آنها را در ذهن مصرف کننده گان این محصولات ایجاد نموده است لیکن طی نظرات مختلف ، عملکرد و یا عدم عملکرد این ایربگ ها مورد بررسی قرار گرفت تا اینکه سهیل معمارباشی مدیر کل وزارت صمت ، طی اظهار نظری ، عدم میزان ناکافی شتاب منفی را دلیلی بر بازنشدن ایربگ این خودروها اعلام نمود تا پایانی بر بحث و جدل های مختلف باشد.در پی این موضوع ، طی تحلیلی کارشناسی توسط سید عباس شفیعی کارشناس فعال در زمینه صنعت خودرو توسط خط بازار به بررسی سیستم ایربگ و باید ها و نباید های آن پرداخته است.

کیسه‌ هوا یا همان ایربگ، کیسه ای پلیمری است که در مواقع اضطراری و در لحظه اول تصادف پر از باد شده و مانند محافظ بین سرنشین و خودرو قرار می‌گیرد. کیسه‌های هوا در کنار کمربند‌های ایمنی، ابزاری جهت ارتقای ایمنی خودروها مورد استفاده قرار گرفته اند. سال‌های زیادی زمان برد تا استانداردهای جهانی و کارشناسان این صنعت در نقش مثبت کمربند ایمنی و کیسه های هوا برای حفظ سرنشینان از آسیب‌های بیشتر به تفاهم برسند و استفاده از آن را برای سرنشینان و راننده تبدیل به قانون کنند.

معمولا هنگام تصادفات ، هم در زمان برخورد دو خودرو و هم در مواقع برخورد با مانع، خودرو به سرعت و تقریبا آنی متوقف می‌شود. لیکن سرنشینان آن خودرو که تحت تاثیر نیروی ضربه‌ وارده از برخورد به بدنه قرار می‌گیرند، به جلو پرتاب می‌شوند. در صورت استفاده‌ کمربند ایمنی توسط هر یک از سرنشینان ، احتمال آسیب تقریبا کمر و سر و گردن‌ کمتر خواهد بود. البته آسیب احتمالی عمدتا از برخورد سرنشین با جلو داشبورد و راننده با فرمان است. در این مواقع، وجود این کیسه‌ هوای هوا  و باز شدن به موقع آن، شدت ضربه را متوجه بخش‌های بدن که مقاومت بیشتری دارند می‌کند و فشار وارده بر گردن و پیشانی را که از حساسیت بیشتری برخوردارند کاهش می‌دهند. ایربگ‌های متنوعی که امروزه در برخی خودروهای مجهز‌تر و به‌روز‌تر وجود دارد، که نیروی ناشی از تصادف‌ها از سایر جهت ها را نیز تا حد زیادی دفع کرده و مانع از آسیب شدید سرنشینان جلو و عقب و راننده می‌شوند.

در زیر به طور کلی اجزای سیستم ایربگ را معرفی می نمائیم :

کیسه‌ها

این کیسه‌ها از جنس پلیمر در بخش‌های مختلفی از خودرو که امکان برخورد و آسیب به سرنشینان  و راننده بیشتر است قرار داده می‌شود. برای پیشگیری از چسبیدن لایه‌های آن‌ها به یکدیگر هنگام جمع کردن‌شان در نتیجه اختلال عملکرد‌شان، سطح آن‌ها نیز با یک لایه سیلیکون پوشیده می‌شود. در خودروهای امروزی و مدرن معمولا علاوه بر استفاده از کیسه درون فرمان و جلو داشبورد سمت سرنشین ، در درها و یا صندلی‌ها و در قسمت زانو هم  کیسه هوا جاسازی شده است. این کیسه‌ها در  بخش بیرونی محفظه‌ سیستم ایربگ قرار دارند. این کیسه‌ها دارای منافذ ریزی هستند که پس از باد شدن در زمان تصادف به سرعت تخلیه می‌شوند تا مانع خروج سرنشین از خودرو و یا آسیب احتمالی آنها نشوند. امروزه شرکت های خودروسازی جهان برای ارتقاء استاندارد‌های ایمنی محصولات‌شان از انواع مختلفی از کیسه‌ هوا استفاده می‌کنند. این انواع معمولا براساس محل نصب نام‌گذاری می‌شوند. که از انواع این کیسه‌ های هوا می توان به کیسه هوای سرنشینان جلو ، کیسه هوای جانبی ، کیسه‌ هوای پرده‌ای ، کیسه هوای زانو ، کیسه هوای وسط ،  کیسه هوای عابر و کیسه هوای روی کمربند ایمنی نام برد.

حسگرهای کنترل ایربگ

سنسورهای سیستم ایربگ به صورت دائمی و لحظه ای  وضعیت خودرو را بررسی می‌کنند  با انتقال اطلاعات شرایط لحظه ای در زمان احساس ضربه در بدنه خودرو ، به واحد کنترل مرکزی سیستم ایربگ (ACU) ، خطر تصادف را اعلام کرده و چاشنی انفجاری کپسول باد کننده کیسه ها عمل نموده و باعث باد شدن کیسه‌ها می‌شوند. سنسورها در خودروهای مختلف تعداد متفاوتی دارند. بطور معمولا در خودروهای دارای ایربگ دو سنسور در دو طرف شاسی خودرو کار گذاشته می‌شوند. در برخی از خودروهای پیشرفته تر ، حسگرهایی هم در درها ، سقف یا بخش‌های دیگر قرار داده می‌شوند. این حسگرها که به واحد کنترل مرکزی سیستم ایربگ (ACU) متصل هستند اطلاعات لازم را به این واحد منتقل کرده و کامپیوتر ایربگ نیز با پایش اطلاعات وقوع تصادف را تشخیص داده و فرامین لازم جهت فعال شدن چاشنی های کشندگی کمربندهای ایمنی و چاشنی های پر شدن کیسه هوا را صادر می نماید. دقت حسگرهای ایربگ در بررسی شرایط خودرو در زمان تصادف ، از  محل نصب آنها در بدنه خودرو  و تعدادشان در عملکرد سیستم ایربگ تاثیر مستقیم دارد. سنسورهای سیستم ایربگ دارای دو نوع کلی هستند که شامل حسگر شدت ضربه و دیگر حسگر سرعت ضربه می باشند.

سیستم باد کننده کیسه

این قطعه کوچک جهت تولید گاز نیتروژن در پشت محفظه کیسه هوا قرار دارد که دارای یک جرقه‌زن و تعدادی قرص سوخت است. جرقه‌زن ، شامل خازن‌هایی است که در زمان لازم، موجب اشتعال قرص‌های سوخت می‌شود. در صورت وقوع تصادف در کسری از ثانیه ، این جرقه‌زن از کنترل کننده مرکزی ایربگ فرمان ACU  سیگنال لازم را دریافت می کرده و جرقه‌ الکتریکی لازم جهت اشتعال سوخت را ایجاد می‌کند. قرص‌ها نیز از سدیم آزید و نیترات پتاسیم هستند که در اثر اشتعال به گاز نیتروژن تبدیل می‌شوند.

عملکرد سیستم ایربگ چگونه است؟

سنسورهای الکترومکانیکی در جلوی خودرو هنگام برخورد ضربه‌ شدید ناشی از تصادف ، اطلاعات را  به کامپیوتر مرکزی ایربگ ACU ارسال می‌کنند. این اطلاعات می‌تواند از یکی از حسگرها و یا هر دو ارسال شود. کامپیوتر مرکزی ایربگ ACU  از طریق ارسال سیگنالی مخصوص، خازن جرقه‌زن محفظه‌ ایربگ را تحریک می‌کند و نیتروژن حاصله از احتراق سوخت محفظه به سرعت کیسه را پر می‌کند. کیسه‌ پر شده نیز از گاز نیتروژن نیز ، از محل‌ خود با شتاب خارج شده و در کسری از ثانیه فضای مقابل سر و صورت سرنشین و راننده را پر می‌کند. هم‌زمان نیز فرمانی از کامپیوتر ایربگ مبنی بر فعال سازی چاشنی کشندگی جهت سفت شدن کمربندهای ایمنی پیش‌کشنده ارسال می شود  و راننده و سرنشین را به صندلی می‌چسباند.

سرعت فعال سازی و عملکرد کل انتقال اطلاعات سنسورها و خروج کیسه‌ها باید به گونه‌‌ای باشد که با سرعت برخورد خودرو تنظیم شود که پیش از اصابت ضربه‌‌ به سر و صورت سرنشین ، کیسه هوا پر شده باشد. تنظیم سرعت این فرایند بر عهده  کامپیوتر مرکزی ایربگ ACU  است که تقریبا معادل ۳۲۲ کیلومتر در ساعت است.

با در نظر گرفتن تمامی مزیت های سیستم ایربگ‌ و تاثیر آن‌ها در بالا رفتن سطح ایمنی خودرو، این سیستم خطراتی نیز به همراه دارد.می توان  ضربه کیسه های ایربگ  برای سرنشینان را همانند مشت محکم در رینگ بوکس تشبیه نمود که گاهی منجر به  کشیدن سوت در گوش می‌شود .اگرچه  مهندسین و خودروسازان همواره در تلاش برای رفع نواقص و معایب این سیستم به جهت کاهش خطرات آن هستند اما همچنان باید برخی نکات ایمنی را هنگام استفاده از ایربگ‌ها رعایت کرد که شامل : رعایت فاصله‌ ایمنی 25 سانتی متری سرنشین و کیسه هوا ، اطمینان از تنظیمات و برنامه ریزی صحیح در کارخانه تولید کامپیوتر ایربگ ، عدم وجود مانع بین سرنشین و کیسه‌ هوا قرارگیری مناسب دستهای راننده روی فرمان خودرو ، عدم سوار شدن کودکان و عدم قرار دادن نوزادان در صندلی‌های جلو ، تنظیم صحیح تلسکوپی فرمان ، قرار ندادن اجسام خطرناک و نوک تیز در روی داشبورد خودرو ، استفاده از کمربند ایمنی  می باشند .

علت عمل نکردن ایربگ چیست؟

با همه پیشرفت هایی که در زمینه طراحی و ساخت سیستم های ایربگ شده است یکی از معضلات این سیستم ، عمل نکردن آن‌ها در برخی مواقع لازم و خطر است. این اتفاق دلایل مختلفی دارد که می‌تواند از نقص سیستم ایربگ ناشی شده  و یا نوع تصادف به گونه‌ای باشد که منجر به فعال شدن کیسه‌ها نشود. نقص سیستم ایربگ معمولا شامل خرابی سنسورها، تنظیمات اشتباه کامپیوتر ایربگ ACU یا بهم خوردن برنامه ریزی آن و برخی قطعی های احتمالی در سیم‌کشی این سیستم می‌شود.

 گاهی ممکن است تصادف به گونه‌ای اتفاق افتد که کامپیوتر ایربگ بر اساس تنظیماتش آن را تصادف و خطر تشخیص ندهد. این اتفاق ممکن است به دلیل زاویه‌ اصابت ضربه،  و میزان شدت ضربه یا جهت برخورد آن رخ دهد. گاهی نیز ممکن است سنسورها ناشی از محل اصابت ضربه ، متوجه تصادف و ضربه نشوند و اطلاعاتی مبنی بر رخ دادن تصادف به واحد کنترل ارسال نکنند. در برخی از ضربات اصابت شده به بدنه خودرو در زمان تصادف ممکن است توسط سیستم ایربگ تشخیص داده نشوند که  عبارتند از:

• ضربه‌ای که تنها به یک نقطه از بدنه‌ خودرو به صورت متمرکز وارد شود.
• ضربه‌هایی که نیروی وارده بر بدنه خودرو به صورت تدریجی به بدنه وارد می شود. به این معنی که برخورد با سرعت کمی اتفاق افتاده است.
• ضربه‌هایی که با شدت ضعیف ولی به طور مکرر وارد شوند. علی الخصوص اگر ضربات در نواحی مختلف بدنه باشند.
• ضرباتی که برخورد آن منجر به تغییر شکل و شرایط بدنه نشود.

از جمله مواردیکه موجب عملکرد سیستم ایربگ در خودرو می شود ، شناسایی و حس شتاب منفی وارده بر خودرو توسط کامپیوتر ایربگ ACU می باشد که با بررسی های بعمل آمده از خودروهای آسیب دیده در حادثه تصادف بهبهان و بازخوانی نتایج ACU ایربگ‌ها توسط کارشناسان ذیصلاح ، میزان شتاب منفی  وارد ه بر خودرو ، شرایط لازم برای باز شدن ایربگ آنها به‌ جز یک مورد خودروی سمند سورن را نداشته و در نتیجه ایربگ‌ها باز نشدند. اگرچه موضوع میزان شتاب منفی در ایربگ و عدم عملکرد این سیستم ، بحثی کاملا کارشناسی ، درست و دلیلی قانع کننده برعدم عملکرد این ایربگ ها در حادثه تصادف بهبهان می باشد ، لیکن اطمینان خاطر کافی نسبت به ایمنی محصولات خودرویی تولید داخل به مصرف کننده گان و مردم نخواهد داد و همچنان نگرانی های لازم در خصوص کیفیت و ساختار ایمنی این خودروها درذهن ها وجود خواهد داشت.

منبع: خط بازار