اقتصاد ایران ونزوئلایی می‌شود؟/ شمارش معکوس برای انفجار تورمی

به گزارش خط بازار؛ «تورم فزاینده» مهم‌ترین شاخصی است که ممکن است ایران و ونزوئلا را کنار هم بنشاند. فاصله البته بسیار زیاد است اما در این سال‌ها هرگاه اقتصاددانان از خطر ونزوئلایی شدن اقتصاد ایران سخن گفته‌اند، تجربه تورم- و در واقع «ابرتورم»- ونزوئلا را پیش چشم‌ها آورده‌اند. ایران جزو معدود کشورهایی است که با تورم دو رقمی ‌دست‌وپنجه نرم می‌کند و هنوز نتوانسته اسب سرکش نقدینگی را کنترل کند. برخی معتقدند نقدینگی‌ای‌ که در بازارها وجود دارد همچون بمب ساعتی است و امکان دارد هر لحظه منفجر شود. 4 سال متوالی است که تورم 40 درصدی را تحمل می‌کنیم. در گذشته اگر تورم به چنین ارقامی می‌رسید، مدتی بعد کاهش پیدا می‌کرد اما به نظر می‌رسد سیاستگذار چشم بر آلارم خطر تورم بسته و به بوق زدن‌های مکرر آژیر نقدینگی توجهی ندارد.

اما نشانه‌های ونزوئلایی شدن اقتصاد ایران چیست؟

نخستین نشانه این است که روزی 4 هزار میلیارد تومان بر نقدینگی کشور افزوده می‌شود.  میزان نقدینگی در کشور که برابر با 4 هزار و 823 هزار میلیارد تومان به ثبت رسیده است. رشد ماهانه 2.3 درصدی در این ماه موجب می‌شود تا این رقم 110 هزار و 900 میلیارد تومان افزایش پیدا کرده و به 4 هزار و 934 هزار میلیارد تومان صعود پیدا کند. در این صورت میزان نقدینگی در این ماه رشدی 37 درصدی را در مقایسه با موقعیت مشابه خود در سال گذشته خواهد داشت که به لحاظ مقداری حاکی از افزایش هزار و 333 هزار میلیاری است. نشانه دوم نیز این است که شاخص قیمت‌ها که مرکز آمار به صورت ماهانه آن را برای گروه‌های کالایی محاسبه می‌کند، در خرداد به طور متوسط ۱۲.۲ درصد از اردیبهشت بیشتر بوده است. این تورم ماهانه بزرگ به این معنی است که فقط در حدود یک ماه، قدرت خرید پول در دست ایرانیان ۱۲.۲ درصد آب رفته است و اگر قرار بود تورم ماهانه ۱۲ ماه متوالی در همین حدود باشد، در یک سال قیمت‌ها چهار برابر می‌شد که معنایی جز یک ابرتورم خطرناک ندارد.

ونزوئلایی می‌شویم؟

هر زمان که آمار نقدینگی و تورم افزایش پیدا می‌کند، اقتصاددانان نسبت به احتمال ونزوئلایی شدن اقتصاد ایران سخن می‌گویند. اما این ادعا تا چه میزان درست است؟ آیا می‌توان گفت اقتصاد ایران در مسیر مشابهی همچون ونزوئلا یا زیمبابوه گام برمی‌دارد؟ برخی معتقدند صحبت از ونزوئلایی شدن برای کشوری چون ایران معنا ندارد اما از طرف دیگر برخی کارشناسان خطر آن را نزدیک‌تر از آنچه تصور می‌شود، می‌دانند. معاون اقتصادی بانک مرکزی اخیرا گفته:«احتمال ابرتورم یا آن کلیدواژه ونزوئلایی شدن که مطرح می‌شود توسط تعداد معدودی از افراد در اوایل سال مطرح شد که بیشتر هم با هدف ایجاد التهاب و نگرانی در مردم نسبت به وضعیت آینده اقتصاد بود در حالی که اقتصاد ما هیچ مشابهت و ارتباطی با بحث ونزوئلا به آن معنا ندارد.»

پیمان قربانی گفته:«اقتصاد ما اقتصادی است که از درجه تنوع، وسعت، ترکیب و همچنین ساختار رشد نقدینگی متفاوتی برخوردار است؛ البته تورم مزمن و دو رقمی یکی از مشکلات اقتصاد ما در دهه‌های گذشته بوده ولی به هیچ عنوان به این صورت نبوده که اقتصاد ما درگیر آن شرایط شود.»
مدت زمان زیادی از طرح این نظرات نمی‌گذرد اما رشد نقدینگی در آستانه عبور از 40 درصد است و بر اساس برخی محاسبات، روزی 4 هزار میلیارد تومان به نقدینگی کشور اضافه می‌شود که بسیار خطرناک است.

دیروز پرویز خسروشاهی‌، قائم مقام بیمه مرکزی در کانال تلگرامش نموداری از روند رشد نقدینگی را منتشر کرد که نشان می‌دهد به زودی رکورد تاریخی رشد نقدینگی شکسته خواهد شد. هر چند متوسط رشد نقدینگی در سال 1399 از همه تاریخ‌های انتشار متغیرهای پولی بیشتر است اما این روند در سال 1401 دوباره صعودی شده و به سطح بالایی رسیده است. این شاخص چند روز پیش به صورت ضمنی در اظهارات پیمان قربانی، معاون اقتصادی بانک مرکزی نیز اعلام شده که حاکی از رشد دوباره نقدینگی در اردیبهشت ۱۴۰۱ بوده است. به این ترتیب بخشی از پیش‌نیازها و بسترهای لازم برای ونزوئلایی شدن اقتصاد ایران فراهم است و در صورت تداوم این وضعیت به طور قطع اقتصاد ایران گرفتار وضعیت تورم فزاینده خواهد شد که اقتصاددانان به آن ونزوئلایی شدن اقتصاد می‌گویند.

منبع: سازندگی